Mithatpaşa Cad. No:66/6 Tel: 0312-419 38 65 Fax: 0312-419 76 25
|
ünümüzde Diyarbakır kenti birbirinden oldukça farklı iki kesimden oluşur. Kabaca dikdörtgen biçimli surların kuşattığı eski kent, surların dışında yayılan yeni kent
Sur içindeki kesim daha çok tarihsel anıtlarıyla ve dar sokaklar boyunca sıralanmış kendine özgü Diyarbakır evleriyle dikkati çeker. Bu kesimin kentten yarım daire biçiminde bir duvarla ayrılan kuzeydoğu köşesine iç kale yer alır İç kale'nin içinde Virantepe denilen yerde de surlarla çevrili bir kesim daha vardır.
İç kale Dicle yönüne doğru. Küçük bir gizli kapıyla (uğrun kapı) kuzeyde de Saray ve Küpeli kapılarıyla dışa açılır. Eski Diyarbakır'ın asıl yerleşme ve ticaret alanı iç kale dışında kalan ama gene surlarla çevrili kesimlerdir. Kuzeydeki Dağ kapıdan güneydeki Mardin kapısına kadar bir çizgi biçiminde uzanan cadde (Gazi caddesi) eski Diyarbakır'ın ana eksenini oluşturur. Kentin başlıca ticaret yerleri bu cadde ile caddeyi keserek batıdaki Urfa kapısı ile doğudaki Dicle kapısı arasında uzanan cadde (batı kesimindeki adı Melek Ahmet Paşa caddesi doğu kesimindeki adı Balıkçılar başı caddesi) üstündedir. Bu ana yollara açılan ikinci derecede yollar üstünde de ticaret yerleri sıralanır. Kuzey güney doğrultulu Gazi caddesinin Dağ kapı yakınında batıdan gelen Ali Emiri caddesiyle kesiştiği yerdeki Dört yol kentin modern çarşısının çekirdeğini oluşturur ve kentin en canlı yeridir. Ana ticaret ekseninin aşağı yukarı ortasına rastlayan ikinci dört yolsa "geleneksel çarşı"nın ağırlık merkezini oluşturur.
Sur içindeki kesimde iş merkezinden konut semtlerine geçildikçe sokaklar iyice darlaşır. Evlerin bitişik düzende sıralandığı bu sokakların bazıları ancak yüklü bir hayvanın geçebileceği genişliktedir. Bu yüzden de her zaman gölgelidir. Ve Diyarbakır'ın aşırı yaz sıcaklarından nispeten daha az etkilenir.
Kesin olarak ne zaman yapıldığı bilinmeyen Diyarbakır surları şehre hakim olan devletler tarafından onarılmış bazı eklerle takviye edilerek bugüne kadar gelebilmiştir. Diyarbakır surları sur içi denilen eski şehri tamamen kuşatmış bulunmaktadır. Surların uzunluğu 5.5 km. dir. Surlarda dört ana kapı vardır. Bunlar: Dağ kapı, Urfa kapı, Mardin kapı ve yeni kapıdır. Üzerinde 82 adet burç vardır. Bu burçların 72 si ms.349 da 72 havariyi temsilen yapılmıştır. Diğer burçlar sonradan ilâve edilmiştir.
Diyarbakır doğal özellikleri ile bölgenin önemli bir geçiş merkezi durumundadır. Tarihin her döneminde büyük uygarlıklara ev sahipliği yapan kent birbirini takip eden 26 uygarlığın merkezi olmuştur. Bu sebepledir ki Diyarbakır tarihe tanıklık eden ender kentlerden biridir. Dinlerin ve medeniyetlerin buluştuğu ve Anadolu tarihinin taşlara yazılı olduğu kent olarak bilinir.
